Ogłoszenie upadłości firmy a pracownicy i zobowiązania

W dzisiejszym artykule poruszę dwie bardzo ważne kwestie: Ogłoszenie upadłości firmy a pracownicy, oraz Upadłość firmy a zobowiązania (długi). Została już przedstawiona kwestia samej upadłości, jej celu, ogłoszenia oraz dotycząca postępowania upadłościowego (link na końcu artykułu).

Przedstawię teraz zagadnienie związane z zadłużeniem i jego bytem po ogłoszeniu upadłości. Obracać się będziemy dalej w materii regulowanej przez Ustawę – Prawo Upadłościowe.

Upadłość firmy a zobowiązania (co z długami?)

Przypomnę jedynie, że ogłoszenie upadłości następuje z dniem wydania przez sąd upadłościowy postanowienia w tym przedmiocie. Zaspokojenie wierzytelności upadłościowych może nastąpić w różny sposób, przy czym zasadniczym sposobem tego zaspokojenia jest podział funduszów masy upadłości na podstawie planu podziału.

Ustawa ustala kolejność zaspokajania wierzycieli przez podział funduszy masy upadłości, opierając się na połączonych zasadach uprzywilejowania oraz proporcjonalności.

Wierzytelności podlegające zaspokojeniu w drodze podziału funduszy masy są podzielone na cztery kategorie, a zaspokajanie poszczególnych kategorii opiera się na zasadzie uprzywilejowania, tzn. jeżeli suma przeznaczona do podziału nie wystarcza na zaspokojenie w całości wszystkich należności, należności dalszej kategorii zaspokaja się dopiero po zaspokojeniu w całości należności poprzedzającej kategorii.

Wierzytelności zaspokajane w kategorii pierwszej

  1. W pierwszej kategorii mieszczą się:
    1. przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości należności ze stosunku pracy, z wyjątkiem roszczeń z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego, lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem upadłego,
    2. należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego,
    3. należności alimentacyjne oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci i renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę, przypadające za trzy ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych)
    4. oraz należności powstałe w postępowaniu restrukturyzacyjnym z czynności zarządcy albo należności powstałe z czynności dłużnika dokonanych po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego niewymagających zezwolenia rady wierzycieli albo zgody nadzorcy sądowego lub dokonanych za zezwoleniem rady wierzycieli albo zgodą nadzorcy sądowego, jeżeli upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości jak również należności z tytułu kredytu, pożyczki, obligacji, gwarancji lub akredytyw lub innego finansowania przewidzianego układem przyjętym w postępowaniu restrukturyzacyjnym i udzielonego w związku z wykonaniem takiego układu, jeżeli upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego nie później niż trzy miesiące po prawomocnym uchyleniu układu.
  2. Do drugiej kategorii ustawa zalicza: inne należności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w innych kategoriach, w szczególności podatki i inne daniny publiczne oraz pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne.
  3. Trzecia kategoria obejmuje: odsetki od należności ujętych w wyższych kategoriach w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn i zapisów.
  4. Czwarta i ostatnia kategoria odnosi się natomiast do: należności wspólników albo akcjonariuszy z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, w szczególności dostawy towaru z odroczonym terminem płatności, dokonanej na rzecz upadłego będącego spółką kapitałową w okresie pięciu lat przed ogłoszeniem upadłości, wraz z odsetkami.

Co istotne, istnieje również tzn. kategoria zerowa. Zgodnie z zasadą odnoszącą się do przedmiotowej kategorii, z funduszy masy upadłości zaspokaja się w pierwszej kolejności koszty postępowania upadłościowego i zobowiązania masy. Takie należności:

  1. nie podlegają zgłoszeniu na listę wierzytelności;
  2. otwarta jest co do nich droga sądowa w czasie postępowania upadłościowego;
  3. nie podlegają zaspokojeniu w drodze egzekucji syngularnej.

Ogłoszenie upadłości firmy a pracownicy

W tym momencie interesować nas będzie zatem głównie pierwsza kategoria. Wraz z należnościami zaliczanymi do drugiej kategorii, są to wierzytelności uprzywilejowane. Wszystkie te wierzytelności powinny być zaspokojone w trybie podziału funduszów masy upadłości.

Należności ze stosunku pracy obejmują obecnie należności za pracę wykonywaną przed ogłoszeniem upadłości. W tej kategorii chodzi o należności tylko ze stosunku pracy, zatem nie należą do niego:

  • zlecenie,
  • umowa o dzieło
  • ani inne umowy pokrewne, na podstawie których świadczona jest praca.

Należności z wymienionych umów należą do kategorii drugiej. Należności za pracę obejmują nie tylko wynagrodzenie sensu stricto (płaca zasadnicza z dodatkami), lecz także inne roszczenia związane ze stosunkiem pracy, np. roszczenie odszkodowawcze z tytułu bezprawnego rozwiązania umowy o pracę, różnego rodzaju premie, odprawy z tytułu grupowych zwolnień z pracy itp.

Wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia wykonywanego w toku postępowania upadłościowego stanowi składnik kosztów postępowania upadłościowego (art. 230 ust. 1) i jako takie jest pokrywane na bieżąco (w trybie określonym w art. 343 ust. 1 albo na podstawie planu podziału, zgodnie z przepisem art. 343 ust. 1a PrUp).

Fundusz gwarantowanych świadczeń pracowniczych

W odniesieniu do wierzytelności ze stosunku pracy wspomnieć należy o Ustawie z dnia 13 lipca 2006 r.o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.

Przedmiotowa ustawa reguluje zasady, zakres i tryb ochrony roszczeń pracowniczych w razie niemożności ich zaspokojenia z powodu niewypłacalności pracodawcy.

Niewypłacalność pracodawcy

Niewypłacalność pracodawcy powstanie właśnie między innymi, kiedy sąd upadłościowy lub restrukturyzacyjny, na podstawie przepisów Prawa upadłościowego lub Prawa restrukturyzacyjnego, wyda postanowienie o ogłoszeniu upadłości pracodawcy lub wszczęciu wobec niego wtórnego postępowania upadłościowego, ale także gdy sąd upadłościowy lub restrukturyzacyjny, na podstawie przepisów Prawa upadłościowego lub Prawa restrukturyzacyjnego, wyda postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości pracodawcy, jeżeli jego majątek nie wystarcza lub jedynie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.

Datą niewypłacalności jest data wydania postanowienia sądu upadłościowego. Ustawa określa również inne przypadki niewypłacalności pracodawcy.

Pracodawca obowiązany jest opłacać składki za pracowników na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Ustawa definiuje także pracodawcę oraz pracownika.

W razie niewypłacalności pracodawcy są zaspokajane roszczenia pracowników, a także byłych pracowników oraz uprawnionych do renty rodzinnej członków rodziny zmarłego pracownika lub zmarłego byłego pracownika. Roszczenia pracowników zaspokajane są w takim przypadku ze środków funduszu i obejmuje to głównie takie należności jak:

  1. wynagrodzenia za pracę;
  2. przysługujące pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy:
    1. wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
    2. wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby,
    3. wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,
    4. odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
    5. ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy przysługującego za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy, oraz za rok bezpośrednio go poprzedzający,
    6. odszkodowania,
    7. dodatku wyrównawczego
  3. składek na ubezpieczenia społeczne należnych od pracodawców na podstawie przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, przysługujących od świadczeń wypłaconych ze środków Funduszu.

Roszczenia z tytułu wynagrodzenia za pracę, wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju, za czas niewykonywania pracy (zwolnienia od pracy) i za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, wynagrodzenia za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby, wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego oraz dodatku wyrównawczego podlegają zaspokojeniu za okres nie dłuższy niż 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy albo za okres nie dłuższy niż 3 miesiące bezpośrednio poprzedzające ustanie stosunku pracy, jeżeli ustanie stosunku pracy przypada w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy.

Roszczenia z tytułu odprawy pieniężnej przysługującej na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy przysługującego za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy, oraz za rok bezpośrednio go poprzedzający oraz odszkodowania podlegają zaspokojeniu, jeżeli ustanie stosunku pracy nastąpiło w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy poprzedzających datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub w okresie nie dłuższym niż 4 miesiące następujące po tej dacie.

Roszczenia z tytułów wymienionych powyżej w punkcie 2 podlegają zaspokojeniu także w przypadku, gdy uprawnienie do nich powstanie w dniu stanowiącym datę wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub w dniu ustania stosunku pracy.

O wypłatę świadczenia pracownik zwraca się do funduszu, który może jednak na podstawie przesłanek wskazanych w ustawie wypłaty odmówić. W imieniu funduszu działa marszałek województwa.

Przekazanie środków finansowych Funduszu na wypłatę świadczeń, a także wypłata świadczeń ze środków Funduszu powoduje z mocy prawa przejście na marszałka województwa, działającego w imieniu dysponenta Funduszu, roszczenia wobec pracodawcy albo innej osoby zarządzającej majątkiem pracodawcy, w szczególności likwidatora albo członka zarządu, albo roszczenia do masy upadłości o zwrot wypłaconych świadczeń.

Przepisy ustawy Prawo upadłościowe dotyczące roszczeń pracowniczych stosuje się odpowiednio do roszczeń Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych o zwrot z masy upadłości świadczeń Funduszu wypłaconych pracownikom upadłego.

Należności alimentacyjne

Należności te obejmują zobowiązania wynikające przede wszystkim z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ale również z art. 938 kodeksu cywilnego.

Zaspokajane są one w pierwszej kategorii z dwoma ograniczeniami:

  • czasowym – tylko za okres po ogłoszeniu upadłości,
  • oraz kwotowym – w ramach tej kategorii wypłacane są tylko do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę dla jednego uprawnionego.

Pozostałe wierzytelności zaspokajane w kategorii pierwszej

Wierzytelności z tytułu rent wynikających z ustawy: Nie powinno ulegać wątpliwości, że:

  1. renty należne “za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci” obejmują tylko renty, których podstawą są przepisy o czynach niedozwolonych i przepisy o należnościach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
  2. renty te oraz renty “z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę” powinny być zaspokajane w trybie podziału ogólnych funduszów masy upadłości;
  3. wierzytelności z tytułu rent wynikające z umowy o rentę zaspokajane są w kategorii drugiej.

Zaspokajane w kategorii pierwszej są zatem wyłącznie wierzytelności z tytułu rent wyłącznie w tej części, w jakiej są należne za okres poprzedzający ogłoszenie upadłości; na tej samej zasadzie i tylko za okres po ogłoszeniu upadłości zaspokajane są renty z tytułu zamiany umowy dożywocia na rentę.

Należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego. Rolnikiem jest osoba fizyczna zamieszkująca i prowadząca na terytorium RP, osobiście i na własny rachunek działalność rolniczą w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym, w tym również w ramach grupy producentów rolnych, a także osoba, która przeznaczyła grunty tego gospodarstwa do zalesienia;

…osoba ta zatem nie musi być właścicielem przedmiotowego gospodarstwa, za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, stanowiące lub mogące stanowić zorganizowaną całość gospodarczą o obszarze nie mniejszym niż jeden ha użytków rolnych, chyba że chodzi o działalność rolniczą stanowiącą tzw. dział specjalny produkcji rolnej.

Do kategorii pierwszej nie należą odsetki od wierzytelności ujętych w tej kategorii; podlegają one zaspokojeniu w kategorii trzeciej, z pierwszeństwem przed odsetkami od wierzytelności kategorii drugiej.

Wierzytelności zaspokajane w kategorii drugiej

Kategoria druga obejmuje wszystkie inne wierzytelności niewymienione ani w kategoriach pierwszej, ani w kategorii trzeciej i czwartej.

Wraz z tymi wierzytelnościami nie są zaspokajane żadne odsetki, natomiast podlegają zaspokojeniu wszelkie należności uboczne jak odszkodowania umowne oraz koszty procesu i egzekucji.

Zasądzone koszty procesu również należą do tej kategorii, jeżeli wyrok uprawomocnił się przed dniem ogłoszenia upadłości.

Natomiast w wyjątkowych sytuacjach, gdy proces toczył się już po ogłoszeniu upadłości, jeśli wyrok zasądzający uprawomocnił się po ogłoszeniu upadłości, wtedy koszty stanowią koszt postępowania i podlegają zaspokojeniu z pierwszeństwem przed innymi zobowiązaniami ujętymi w kategoriach zaspokojenia.

Ta kategoria obejmuje również wierzytelności publicznoprawne, a zatem wszelkie zobowiązania podatkowe, celne i z tytułu innych danin publicznych, a także należności podatkowe za okres poprzedzający ogłoszenie upadłości wynikające ze skorzystania z ulgi na złe długi przez kontrahentów upadłego, także w wypadku, gdy odpowiednią korektę zobowiązany jest już po ogłoszeniu upadłości złożyć syndyk.

Kategoria druga obejmuje, oprócz zwykłych należności ze stosunków handlowych z kontrahentami upadłego, także należności publicznoprawne wraz z należnymi od nich kosztami egzekucji:

  1. podatki, czyli publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej;
  2. inne daniny publiczne, czyli:
    1. opłata, która jest formą zapłaty na rzecz państwa lub jednostki samorządu terytorialnego za świadczone przez państwo lub tę jednostkę usługi z zakresu administracji publicznej, wymagające poniesienia określonych kosztów (np. opłata paszportowa, patentowa, probiercza, drogowa itd.);
    2. dopłata – jest formą obligatoryjnego udziału przyszłych użytkowników infrastruktury, który występuje z reguły przy inwestycjach infrastrukturalnych (drogi, wodociągi, gazyfikacja, elektryfikacja itp.), gdzie tylko część kosztów pokrywa państwo lub dana jednostka samorządu terytorialnego;
    3. dług celny – czyli należności przywozowe i należności wywozowe;
    4. niepodatkowe należności budżetowe, przez które należy rozumieć niebędące podatkami i opłatami należności stanowiące dochód budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikające ze stosunków publicznoprawnych Do należności tych zalicza się wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz wpłaty z zysku NBP;
    5. należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, nieujęte w kategorii pierwszej i drugiej, czyli wszelkie składki należne za okres dawniejszy niż 3 lata przed ogłoszeniem upadłości.

W kategorii drugiej zaspokajane są także roszczenia z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem upadłego, jako że w myśl wyraźnego wyłączenia, nie podlegają one zaspokojeniu w kategorii pierwszej oraz te z wierzytelności z tytułu pożyczek udzielonych upadłemu przez udziałowców lub akcjonariuszy, którzy:

  • mają mniej niż 10% głosów na walnym zgromadzeniu,
  • takich którzy udzielali pożyczek w toku restrukturyzacji lub wykonaniu układu,
  • czy też takich, którzy stali się udziałowcami lub akcjonariuszami w wykonaniu układu przewidującego konwersję.

Wierzytelności zaspokajane w kategorii trzeciej

Kategoria trzecia obejmuje:

  1. odsetki niezaspokojone w kategoriach pierwszej i drugiej (czyli wszystkie odsetki od wierzytelności kategorii pierwszej i drugiej – bo w ramach tych kategorii żadnych odsetek się nie zaspokaja);
  2. sądowe i administracyjne kary grzywny, bez względu na to, przez kogo zostały orzeczone i na czyją rzecz przypadają;
  3. należności z tytułu darowizn, bez względu na przyczynę i cel dokonania darowizny, pod warunkiem, że darowizny są skuteczne;
  4. należność z tytułu zapisu testamentowego.

Wierzytelności zaspokajane w kategorii czwartej

W skład kategorii czwartej wchodzą należności wspólników albo akcjonariuszy z tytułu pożyczki lub innej czynności prawnej o podobnych skutkach, w szczególności dostawy towaru z odroczonym terminem płatności, dokonanej na rzecz upadłego będącego spółką kapitałową w okresie 5 lat przed ogłoszeniem upadłości, wraz z odsetkami.

Zgłoszenie wierzytelności

Należy pamiętać, że aby wierzytelność została wciągnięta do masy upadłościowej należy dokonać jej zgłoszenia.

Zgłoszenie wierzytelności stanowi surogat wytoczenia powództwa o zapłatę, albowiem w momencie ogłoszenie upadłości nie może toczyć się inne postępowanie sądowe, w tym o zapłatę, a wszczęte podlegają umorzeniu.

Zgłoszenia wierzytelności dokonuje się wobec sędziego-komisarza, który ma kompetencję badania jego poprawności formalnej.

Zgłoszenia wierzytelności dokonuje się na urzędowym formularzu ustalonym w treści rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości (z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie określenia wzoru pisemnego zgłoszenia wierzytelności oraz zakresu danych objętych zgłoszeniem wierzytelności za pośrednictwem rejestru).

W zgłoszeniu wierzytelności należy podać:

  1. imię i nazwisko albo nazwę wierzyciela i odpowiednio jego miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres oraz numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację;
  2. określenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi oraz wartość wierzytelności niepieniężnej;
  3. dowody stwierdzające istnienie wierzytelności; jeżeli wierzytelność została uznana w spisie wierzytelności sporządzonym w postępowaniu restrukturyzacyjnym, wystarczające jest powołanie się na tę okoliczność;
  4. kategorię, do której wierzytelność ma być zaliczona;
  5. zabezpieczenia związane z wierzytelnością;
  6. w razie zgłoszenia wierzytelności, w stosunku do której upadły nie jest dłużnikiem osobistym, przedmiot zabezpieczenia, z którego wierzytelność podlega zaspokojeniu;
  7. stan sprawy, jeżeli co do wierzytelności toczy się postępowanie sądowe, administracyjne, sądowo-administracyjne lub przed sądem polubownym;
  8. jeżeli wierzyciel jest wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki będącej upadłym – ilość posiadanych udziałów albo akcji oraz ich rodzaj.

Podsumowanie

Jeżeli zatem spełnią się przesłanki do wszczęcia postępowania o ogłoszenie upadłości, z takim wnioskiem może wystąpić zarówno dłużnik jak i wierzyciele.

Sąd upadłościowy po rozpoznaniu wniosku na możliwość go uwzględnić bądź nie.

W pierwszym przypadku dochodzi do wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości, które jest obwieszczane publicznie. W terminie określonym w ogłoszeniu istnieje możliwość zgłoszenia swoich wierzytelności w postępowaniu upadłościowym.

Po przeprowadzeniu długiego i czasochłonnego postępowania upadłościowego,
w trakcie którego ustalana jest masa upadłości, przechodzi się do zaspokajania wierzycieli. Może dojść jednak do sytuacji, że nie każdy wierzyciel zostanie zaspokojony bądź nie w całości.

Wybrane specjalnie dla Ciebie artykuły:

Oceń mój artykuł:
1 Star2 Stars3 Stars4 Stars5 Stars (No Ratings Yet)
Loading...
Wpis pochodzi z kategorii:

O autorze